Tabii afetler, yangın, iskan, sosyal devlet, kent sosyolojisi çalışanlara bir faydam olsun. İstanbul'da 1 Haziran 1918'deki Fatih-Cibali yangınında tahminen 7500 ev yanmıştı. Yangın komisyonu afetzedelerin iskan ve iaşesi ile uğraşırken, Siirt'ten gelen 600 nüfusu aşan bir kitle de yangınzede oldukları iddiasıyla ortalıkta dolanmaya başlamış. Yangın komisyonu reisi İstanbul 1. Kolordu komutanı [imzasını Hasan Tahsin gibi okudum ama emin değilim] Sadaret'e yazdığı yazıyla bu kabilden Siirtlilerin memleketlerine gönderilmesini talep ediyor. Kaçı gönderildi, kaçı İstanbul'da kaldı, yoksa hepsi de buraya mı yerleşti, belgesini bulamadım. Günümüzde Siirtlilerin en çok yaşadığı Atpazarı-Zeyrek havzası bu yangının yok ettiği yerlerdendi. Belki de hepsi oralara yerleşti. İstanbul tarihi ve sosyolojisi açısından önemli bir belge.
Belge Metni:
NUMARA 51
Huzur-ı Sami-i Cenab-ı Sadaretpenahiye
11-6-34 [11 Haziran 1918]
Maruz-ı çaker-i kemineleridir ki
Fatih harîk-i kebirinde hane ve eşya-yı beytiyyesi muhterik olanların emr-i iskân ve iaşeleri ile iştigal olunduğu sırada Siirt ahalisinden altı yüzü mütecaviz nüfusun harikzedegân meyanına karışarak kendilerini umumi mahallerde iskân ve iaşe ettirmekte olduklarına dair verilen malumat üzerine icra ettirilen tahkikatta bunların masaib-i harik ile müteessir olmadıkları halde mücerred saika-i hırs ve tama’la kendilerini harikzede göstererek umumi mahallere yerleştikleri ve üç yüz yirmi yedi senesi Aksaray harikında da aynı tarikı ihtiyar etmiş oldukları anlaşılmıştır. Harikdan musab olan afetdidegânın iskân ve iaşeleri ile uğraşıldığı bir zamanda çapulculuktan başka sıfatları olmayan bir alay Siirtlinin harikzedegan arasına sokulmaları emr-i iskân ve iaşe hususundaki mesai-i masrufeyi haleldâr etmekle beraber İstanbul’da bir güna alaka-i maddiyeleri de bulunmadığından esasen mazbutü’l-ahlak olmayan merkumların masarif-i seferiyyesi iane akçesinden temin edilmek üzere memleketlerine sevk ve izamı hususunun Polis Müdiriyet-i Umumiyesi’ne emr u tebliği zımnında keyfiyetin suy-i ali-i fahimanelerine arz u izbarı Harik Komisyonu kararı iktizasından olmağla ifa-yı icabı merhun-ı müsaade-i celile-i Asafâneleridir. Ol babda emr u fermân hazret-i veliyyül emrindir.
Birinci Kolordu Kumandanı Fatih
Harik-ı Kebiri Komisyonu Reisi
[İMZA]
