Kırlangıç balığına "Derviş Balığı" da derlermiş. Neden acaba? Günümüzde açıklaması şöyle yapılıyor:
- "Kırlangıç balığı su yüzüne çıkınca hava keselerinden uğuldamaya benzer ses çıkar bu sebeple balıkçılar arasında derviş balığı olarak da bilinir."
Uğuldama ile dervişlik arasında bir bağ kurabilmek imkansız. Belki bu cümleleri yazanlar da işin aslını bilmiyorlar. Osmanlı devrine ait bir gazetede yayınlanmış okur mektubu benim için mevzuyu anlaşılır hale getirdi. Osmanlı insanı duyduğu sesi uğuldama olarak algılamıyormuş, balığın düpedüz "HU" sesi çıkardığını duyuyorlarmış. Yeni duyduğum bu bilgi belki Boğaziçi balıkçılarına malumdur ama paylaşmadan edemedim..
MEKTUP METNİ:
Mahlûlât İdaresi
ketebesinden Adil Efendi tarafından tebliğ olunmuştur:
Muteber gazetelerinin
on beşinci nüshasının mütenevvia kısmında münderiç “Balıklar dilsiz midir?”
unvanlı bir fıkrada tabî’iyyûndan bir zatın netice-i tedkikatı olarak sair
hayvanlar gibi balıkların dahi kendilerine mahsus bir lisanları olduğu
yazılmıştır. Esmâkden bazılarının sadaları Boğaziçi sayyâdlarınca [avcılarınca] mesmu’dur.
Ezcümle
"Kırlangıç" tabir olunan balık denizden çıkarken ve kayık içinde sağ
bulunduğu müddetçe ufakları yavaş, büyükleri yani iki üç okkalıkları adeta sert
bir sada ile "HU" diye bağırmakta imişler. Bu sebepten dolayı buna
"Derviş Balığı" dahi diyorlar. Hatta bazı sayyadlar bu
hayvanı avlamazlar ve şayet ağlarında veya oltalarında zuhur edecek olsa
incitmeksizin denize salıverirler imiş. Tatlı su balığı nev’inden olup “Terkos”
gölünde kesretle bulunan “Yayın” balığının dahi kurbağadan daha bed ve adeta
karabatak kuşu gibi bir sada ile ötmekte olduğu mezkûr göl üzerinde geşt ü
güzâr eden kayıklardan işitildiği gibi karadan dahi işitilir imiş. Balıkların
garâib-i âdâtından olmak üzere “Yunus balığı” kılıç balığı saydına mahsus
ağlara tutulduğu veya karaya vurduğu vakit gözlerinden yaş akmakta ve
inlemektedir. “Kalyonos” tabir olunan balık dahi sath-ı bahrde yüzerken ıslık
çalar ki onun bu hali kılıç balığı sayyâdlarına –yerlerine avdet etmeleri için-
bir ihtar yerine kaim oluyor. Zira o hayvanın o civarda bulunduğu müddetçe
kılıç balığından eser görülmez.»
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder