Klasik dönem, Tanzimat öncesi Osmanlı tarihçisi olup, biyografi çalışan araştırmacıların ihmal ettiği boynu bükük mühür tatbik defterlerinde ne hazineler gizlidir. Nedense araştırmacılar bunları elinin tersiyle bir tarafa bırakıveriyor. Hâlbuki bu defterlerin mukataa eshamına ait olanları, o devrin para babası veya en etkili çevrelerinin mühürlerinin geçit resmi yaptığı defterlerdir. Çeşitli görev ve rütbe sahiplerinin yardımcıları da buralarda yer alır. Devlet, gümrük, tuzla, maden gibi kaynaklarını veya emtia ticareti gelirlerini paraya ihtiyacı olunca satışa çıkarır ve bunun adına mukataa deriz. Bazen tek kişiye devredilir, bazen de çok kişiye hisseleri satılır. Satın alanlar da ödedikleri paraya mukabil iki taksit halinde nemalarını almak için tezkire hazırlanmasını istediklerinde, mühürlerinin doğru olup olmadığı bu tatbik defterlerinde sağlaması yapılarak onay verilir. İşte bu maksatla hazırlanan defterleri kullanmak biyografi çalışmalarında çok önemlidir. Bilhassa hisse sahibi hanımların bazıları çok zengindir ve çoğunlukla önemli devlet adamlarının eşleridir. Bunların isimlerini başka belgelerden tespit etmek neredeyse imkânsıza yakındır. Örnek olması için eklediğim sayfada Birinci Abdülhamid'in başkadını meşhur Ruhşah için de tatbik mührü oluşturulmuş. Ruhşah Başkadın-ı Hüdavendigar-ı Sabık ibareli bu mühür gibi daha niceleri araştırılmayı bekliyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder