İNGİLTERE BAŞBAKANI GLADSTONE'UN OSMANLI DEVLETİ'Nİ PARÇALAMA PLANINDAN BİR BAHİS

Sinan ÇULUK

Osmanlı Devleti'ne "hasta adam" sıfatı takılmasından itibaren parçalanma planları yapan ve Osmanlı sonrasındaki siyasi coğrafyanın istikbalini belirleyen en önemli devlet adamlarından biri Gladstone'dur. Her hücresiyle müfrit bir Türk düşmanı olan bu zatın faaliyetlerini engellemek için karşı hamlelerde bulunsak da maalesef "zor tedbiri bozmuş" ve tasavvurları gerçekleşmiştir. Sultan İkinci Abdülhamid bu adamın cenazesine Türklerin katılmasını yasaklamıştır. William Ewart Gladstone (29 Aralık 1809–19 Mayıs 1898) yılları arasında yaşayan ve hayatını Türklerin yok edilmesi uğruna adayan birisidir.(1868–1874, 1880–1885, 1886 ve 1892–1894) yılları arasında İngiltere başbakanlığında bulunmuştur. Osmanlı Ermenilerini örgütlemiş ve isyana kalkışmalarında en önemli aktör olmuştur. Ölüp gitse bile kurucusu olduğu Exeter Üniversitesi'nin bazı mezunları Güneybatı Asya üzerindeki Gladstone emelleri doğrultusunda halen faaliyetlerini sürdürmektedirler.

İngiltere Başbakanı Gladstone. 1809-1898
(iktibas - wikipedia)

Burada yayınladığımız belge Abdülhamid'in özel kalemi tarafından Mısır Komiseri Ahmed Muhtar Paşa'ya gönderilen yazının müsveddesidir. Yazının aslı Muhtar Paşa'nın ölümünden sonra arşive intikal eden evrakı arasında yoktur. Biz de bu müsveddeyi yayınlıyoruz. Bu belgede bizim için en ilginç malumat, Gladstone'un Osmanlı Devleti'ndeki çeşitli ırk ve cinslerin bağımsızlıklarını kazanmaları için uğraştığı, bu doğrultuda aslında olmadığı halde bir takım çalışmalarla yeni bazı ulusçuklar meydana getirmek istediği hakkındaki malumattır. Bu malumatın kaynağı Mısır Nakibi Efendi, Gladstone ile bizzat yaptığı mülakatta bu ifadenin dile getirildiğini belirtmektedir. Sultan İkinci Abdülhamid bu irade-i hususisinde, Mısır Nakîbi Efendi ile yapacağı ayrıntılı görüşme öncesinde Ahmed Muhtar Efendi'den Mısır nakibi hakkında istihbari bilgi emrinde bulunmaktadır.

Öyle her ortamda Türkiye'de falan filan etnisitenin adlarını sıralayıp, sayı olarak 36 etnik grup adı verilmesinin ardındaki beynin Gladstone olduğunu idrak edersek, uluorta yapılan konuşmaların terkedilmesi gerektiği ortaya çıkar.

Mısır Fevkalade Komiseri Gazi Ahmed Muhtar Paşa Hazretlerine
Taraf-ı devletlerinden dahi iş‘âr kılınmış olduğu üzere ahîren Londra’ya azimet eylemiş olan Mısır Nakîbi Efendi bu kere Dersaadet’e muvasalat eylemiş olduğundan kendisinin yarınki Çarşamba günü huzûr-ı hümâyûn-ı Cenâb-ı Hilâfetpenâhî’ye müsûl şerefine nâ’iliyeti mukarrer bulunmuşdur. Efendi-i müşârun-ileyh bi’l-vâsıta hâk-i pâ-yi hümâyûn-ı Mülûkâne’ye Londra’da vuku‘ bulan mülâkâtında Mösyö Gladiston’un yalnız Mısır’ın değil Memâlik-i Mahrûse-i Şâhâne’nin kıt‘aât-ı muhtelifesinin kavmiyyet ve cinsiyyet i‘tibâriyle kesb-i istiklâl eylemesi ve binâenaleyh Memâlik-i Şâhâne’de nev’an-mâ bir takım tavâ’if-i mülûk vücûda getirilmesi fikir ve arzusunda olduğunu anladığını ve kendisi Mösyö Gladiston’a dahi beyân eylediği vechile bunun husûle gelmesi nâ-kâbil olacağını ve muktezâ-yı ubudiyeti Mısır’ın Saltanat-ı Seniyye’ye olan tâbi‘iyyet ve irtibâtının muhâfazasına sa‘y-i ikdâm eyleyeceğini arz eylemiş olduğundan efendi-i müşârun-ileyhin bir mektebde tahsîl eylemiş olmaları hasebiyle Hıdiv hazretleriyle hem-efkâr bulundukları ve Hıdiviyet’çe istiklâl fikrinin uyanmakda olduğu geçende vukû‘ bulan ma‘rûzât-ı devletlerinde ma‘lûm-ı âlî buyurulmuş idüğünden şu hale göre nakîb-i müşârun-ileyhin bi’l-vâsıta dermiyân eylediği ifâdâtı ve zatı ve efkârı hakkındaki mutâla‘ât-ı mahsûsa-i Âsafânelerinin yarın kendisinin kâbûlünden evvel bilinmesi arzu buyurulmuş olduğundan mutâla‘ât-ı devletlerinin serî‘an arz u iş‘ârı lüzûmu bâ-irâde-i seniyye-i Hazret-i Hilâfet-penâhî tebliğ olunur. Ol bâbda.