Sinan ÇULUK
Sadrazam Yusuf Ziya Paşa'nın elinden çıkma bir belge takdim ediyorum. Muhtemelen Reisülküttaba yazdığı bir bilgi notu.
Fransızlarlarla yürütülen müzakerelerde masdariye vergisi [bir çeşit gümrük vergisi] oranlarının tespitinin bizim lehimize neticelenmesi için karşı tarafın müzakerecisi Fonton'a 5000 kuruşluk bir rüşvetin divan tercümanı yoluyla teklif edilmesini içermektedir.
Ancak Fonton'un bu rüşveti kabul edip etmediği hakkında bir bilgiye henüz ulaşamadık. Araştırmalarımız sürmektedir.
Bu müzakere Yusuf Ziya Paşa'nın birinci sadaretinde (1798-1805) gerçekleştirilmiş olmalıdır.
Fazla söze hacet yok, bugün de bu şekilde muamelelerin yapıldığı vakidir. Biz size örneğini tarihten sunuyoruz.
İnâyetlü Efendim,
Frenklere masdariyye maddesine ruhsat ve müsaade olunduğu
halde bizim reâyâmız ile müsâvât olamayup yine reâyâmız Frenk tüccârına mecbûr
olacakları ve ticâretde yine ihtilâl derkâr olacağı emr-i mukarrerdir. Bugün
sizin ile müzâkere olunduğu üzere masdariyyei kabul etmeleriçün Fonton’un celbi
lazım olup ancak cenâbınız tarafından akçe teklif olunsa ihtimal ki kabul
eylemeye ve belki maslahata muzır olur. Bu keyfiyeti bugün yani şimdi ancak
Divan Tercümanına ifade ve Fonton'u bu madde içün irza ve tatyib eylemesini ve
nihâyet tarafınızdan beş bin guruş Fonton’a verilmesini tercümana ihale ile
rabıtasına himmet eyleyesiz. Hulasa akçe maddesini ve irza ve iskatı tercümana
ifade ile iktifa eyleyesiz. Tarafınızdan Fonton’a akçe sohbetini etmeyesiz
tercümana havale edesiz ve elbetde bu masdariyye maddesini dahi kabul
etdirmeğe ikdam lazımdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder