24 Haziran 2012 Pazar

YÜZYIL ÖNCESİNİN MÜZİK LİSTELERİ - Lyrophon Gramofon Plakları Kataloğu-





Sinan ÇULUK

Osmanlı devrinin son zamanlarında dünya ticaretine entegre olmuş Osmanlı kültürel hayatı, yoğun bir ticari faaliyet sahası oluşturan gramofon ve plakları ile zenginleşmiştir. Bu konuda Cemal ÜNLÜ tarafından gayet mükemmel bir çalışma olan "Git Zaman Gel Zaman" isimli kitap yayınlanmıştır. Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nde bulunan nüshadan inceleyebildiğimiz kadarıyla (kitabın sonunda olması gereken gramofon plaklarının tüm listelerini muhtevi  CD mevcut değildi)  tespit ettiğimiz bu kataloğu göremedik. Bunu tamamlamak amacıyla eksik olduğunu zannettiğimiz Lyrophon Şirketi'nin kataloğunu yayınlıyoruz.

Ahmet Şükrü Bey'in sahibi olduğu bu şirket Bahçekapı Tramvay Yolu adresinde faaliyet gösteriyordu. Mühendis Ivor Robert Holmes tarafından, İstanbul'da bulunduğu 1911-1913 tarihleri arasında konumuz olan katalogdaki eserler kayda alınmıştır. 41500-41999 seri numaraları alan bu plaklara ait katalog 1912 senesinde İstanbul'da  DER-NESSESIAN Matbaası'nda basılmıştır. Kataloğun soldan açılan sayfaları Fransızca, sağdan açılan sayfaları Türkçe olarak hazırlanmıştır. Fransızca tarafın kapağında genç bir kız resmi, Türkçe tarafın kapağında da  bir erkek çocuk resmi kullanılmıştır. Kültür tarihi açısından önemli olduğuna inandığımız bu katalogdaki listeler hakkında yorum yapmadan olduğu gibi çevriyazısını takdim ediyoruz.

Mühendis Ivor Robert Holmes.
Resim http://www.recordingpioneers.com den
alınmıştır



Lyrophon Record Plakları
Müşteriîn-i kirâm hazerâtına
  • Sekiz senelik bir tecrübe neticesinde Osmanlı musikisini gramofon plaklarında tecessüm ettirmeğe muvaffak oldum. Berlin’de kain “Lirofon” nam fabrikamızın ser mühendisi İngiliz-i meşhur “Holms” marifetiyle bu kere memleketimizin en güzide artistlerimizden aldığımız parçalar cidden sanatkarane yapılmış ve şimdiye kadar yapılan ve baş ağrısı olmaktan başka bir şeye benzemeyen plakların kâffesinden mükemmel olmuştur. Bir kere artistlerimiz memleketimizin en meşhurlarıdır.
  • İkincisi mühendisimiz dünyanın en maruf mühendisidir.
  • Üçüncüsü sadâlar hiç falsosuz tabiîdir.
  • Dördüncüsü plakların mevadd-ı ibtidaiyyelerinde “şital” denilen çelik hülasası olduğundan asla bozulmaz olmasıdır.
  • Beşincisi ve mühimmi de kendimizin Türk tüccarı bulunmamızdır. Paralarımızı memleketimizdeki ecnebilere kaptırmaktan ise tekmil vatandaşlarımızın ticarethanemizle iş yapacaklarına ve paralarını yine memleketlilerine vereceklerine ümidimiz ber-kemaldir.
A. Şükrü
Piyade Dokuzuncu Alay Musikasi Marifetiyle
1
41799
Sultan Mehmed Marşı
41808
Bando ile Marş
2
41785-1
Bando ile Trablus Marşı
41783
Bando ile Bingazi Marşı
3
41795
Ayn Zareye Hücum “Bando Birlikte”
41800
Bingazi Önünde - “Enver” Beyin İtalyanları Mağlup Ettikten Sonra Mücahidin-i Osmaniyeye Resm-i Geçit Yaptırması “Bando Birlikte”
4
41819
Bando ile Türk Marşı
41806
Bando ile Ordu Marşı
5
41784
Bando ile Millet Marşı
41785
Bando ile İzmir Marşı
6
41793
Yeni Ulah Yani Romanya-Osmanlı Oyun Havası Bando ile "Birinci"
41792
Ulah Yani Romanya Osmanlı Oyun Havası Bando ile "İkinci"
7
41785-1
Bando ile Marş
41901
Biz Muhteşem Osmanlılarız “Osmanlı Marşı” - Hafız Yaşar
8
41805-1
Bando ile Laz Havası "Birinci"
41791
Bando ile Laz Havası "İkinci"
9
41840
Otuz Bir Mart Vakası Üzerine Mahmud Şevket Paşa’nın Selanik’de İrad Ettiği Vatanperverane Nutuk "Şükrü Bey Tarafından"
41803
Bando ile Otuz Bir Mart Vakasının Galibiyeti Marşı
10
41839
Trablusun İmdadına Koşalım "Ateşin Bir Nutuk"
41841
Donanma Muhafız-ı Vatandır "Ateşin Bir Nutuk" Şükrü Bey Tarafından

Hanende ve Mevludhan-ı Şehîr Hafız Yaşar Bey'in Meşhûr Neyzen Tevfik ve Tanburî-i Meşhûr Ressam Tahsin Bey Birlikte Sûret-i Mahsûsada Fabrikamıza Okuduğu Gazellerden (Neyzen Tevfik Bey'in Taksimleri Yalnız Fabrikamızda Vardır)
11
41927
"Nısfiye ile" Müstear Gazel
41542
Nevâ Üzerine Meşhur Nenni
12
41856
"Ney ile" Gazel "Puselik"
41951
Nevâ Üzerine Hicâz Gazel - Meşhur Hafız Osman Efendi
13
41928
"Ney ile" Rast Gazel
41908
"Tanbur ile" Hüzzâm Gazel
14
41843
Nısfiye ile Rast "Gazel"
41552
Karcığar Şarkı - Sinemi Sadpare Ettin
15
41904
Tanbur ile "Tekke Ağzı Gazel"
41770
Hicâz Şarkı: İbtila-yı Derd-i Aşkın
16
41905
"Tanbur ile" Uşşak Gazel
41524
Hicâzkâr Kürdî Şarkı: Bir Nigah Et Cemaline Hayran
17
41861
"Nısfiye ile" Acem-Aşîran Gazel - Alem-i Mehtaba
41872
Hüseynî Gazel - Zemzemesi Hafız Osman Efendi Tarafından
18
41859
Nısfiye ile Hicâz Gazel
41948
Ud ile Sabâ Gazel
19
41907
"Tanbur" ile Gazel
41538
Çalgısız Nev Eser Gazel - Kaderimdir Kaderim
20
41906
"Tanbur ile" Gazel
41871
Meşhur Acem Kızı - Hafız Osman Efendi

Memleketimizin En Meşhur Artistlerinden Neyzen Tevfik, Tanburi Tahsin, Udi Şevki ve Kemençeci Anastaş Bey ve Efendiler Sûret-i Fevkaladede Taksimleri
21
41930
Ney Taksimi Hüseynî
41825
Nısfiye Taksimi Segâh
22
41929
Ney Taksimi Rast
41514
Mevlevihane Peşrevi Ud, Keman, Kanun, Ney
23
41863
Nısfiye Taksimi - Eviç-ârâ
41823
Nısfiye Taksimi - Rast
24
41826
Nısfiye Taksimi - Hüseynî
4824
Nısfiye Taksimi - Sabâ
25
41931
“Tanbur ile” Hicâz Taksim
41934
“Tanbur ile” Acem-Aşîran Taksim
26
41936
“Tanbur ile” Nevâ Taksim
41935
“Tanbur ile” Mâhûr Taksim
27
41933
“Tanbur ile” Bestenigâr Taksim
41932
“Tanbur ile” Hüseynî Taksim
28
41884
“Ud ile” Nişâbur Taksimi
41512
“Ud ile” Çifte Telli
29
41890
“Ud ile” Şevk-Efzâ Taksimi
41651
“Keman ile” Çifte Telli
30
41529
“Ud ile” Uşşak Taksimi
41530
“Ud ile” Sırf Hicâz Taksimi
31
41884
“Ud ile” Mâhûr Taksimi
41528
“Ud ile” Sabâ Taksimi
32
41886
“Ud ile” Sûzinak Taksimi
41733
“Kanun ile” Uşşak Taksimi
33
41737
“Kemençe ile” Hicâz Taksimi
41537
“Keman ile” Hüseynî Taksimi
34
41728
“Kemençe ile” Nihâvend Taksimi
41731
“Kemençe ile” Hüseynî Taksimi

Hanende ve Üstad-ı Şehîr Meşhur Hafız Osman Efendi'nin Okuduğu Gazel ve Saire
35
41864
"Hicâz Gazel"
41952
"Bestenigar Şarkı" Bir Görüşte
36
41949
"Uşşak Gazel"
41939
"Sabâ Şarkı" Ben Mübtelayım
37
41938
"Sabâ Şarkı" Mey İçerken
41857
"Sabâ Gazel" Hafız Yaşar Bey
38
41874
"Nevâ Üzerine Uşşak Gazel"
41785
"Mâhûr Gazel"
39
41950
"Hüzzâm Gazel"
41879
"Neveser Gazel" - Hafız Yaşar Bey

Hanende-i Şehîr Hafız Yaşar Bey'in Muhtelif Gazel, Şarkı, Kanto, Marş ve Sairesi
40
41555
"Nevâ Gazel" Yatmış Uyumuş
41541
"Hicâz Gazel" Derdime Vakıf Değil
41
41522
"Tekke Usûlü" Rast Gazel - Rahmi Yok
41525
"Hüzzâm Şarkı" Aşkın Ezvakı
42
41781
"Yegâh Gazel" Ne Saki Şad Eder
41777
"Yegâh Şarkı" Şad Ol Gönül
43
41678
"Hicâz Gazel" Huriler Bilmem
41785
"Nihâvend Şarkı" Alemde Eğer
44
41543
"Rumili Şarkısı" Havada Turna
41899
"Edirne Şarkısı" Çare Bulan Olmadı
45
41552
"Hicâz Kanto" Her Zaman Bir Olur mu
41558
"Hicâz Şarkı" Seni Gördükçe
46
41774
"Nihâvend Şarkı" Bakmıyor Çeşm-i Siyah
41718
"Nihâvend Kanto" Kalb-i Sevda
47
41894
"Curcuna Şarkı" Kız Kulesi Yakut Küpe Takınmış
41520
"Hüzzam" Şarkı Zamanı Var ki Beni Bir Gün Ararsın
48
41556
"Mâhûr Şarkı" Gösterip Ağyare
41559
"Mâhûr Gazel" Parlasın İkbal-i Millet
49
41867
"Şehnaz Gazel"
41926
"Şehnaz Şarkı" Bir Nev-civane
50
41876
"Sûzinâk Gazel"
41707
"Sûzinâk Şarkı" Atf Etme
51
41877
"Nihâvend Gazel"
41925
"Nihâvend Şarkı" Ey Verd-i Rana
52
41842
"Rast Gazel" Ben Beni Bilmem
41836
"Hüzzâm Şarkı" Ruz-i Şeb
53
41860
"Çalgısız Tekke Ağzı Gazel
41705
Uşşak Şarkı - Gam ile Kıymetdar
54
41528
Çalgısız Gazel “Tekke Ağzı”
41574
“Sabâ Şarkı” - Yine Gördü Gözüm Yari
55
41540
“Nevâ Gazel” - Fariğ Olmam
41515
“Nev-Eser Şarkı” - Nale-i Cangah
56
41526
“Nevâ Gazel” - Bülbül İken
41505
“Sabâ Şarkı” - Çare Sazım
57
41504
“Nev-Eser Kanto” - Adalar Sahili
41553
“Nev-Eser Kanto” - Penbe Kordale – Sıya Sandal
58
41521
“Hüzzâm Gazel” - Gerçi O Güzel Gözler
41557
“Rast Kanto” - Gül Kantosu
59
41885
Şarkı - Mey İçerken
41701
Şarkı - Penbelikle
60
41686
Yeni Bülbül Kantosu
41921
Yeni Cicim Kantosu
61
41920
Millet Marşı
41847
Ordu Marşı
62
41801
Sancak Marşı
41794
Ey Gaziler Bando
63
41518
Nev-Eser Şarkı - Ya Selama
41517
Prenses Fatma Hanım’ın Marşı - El-Fettake Arapça
64
41922
Çiftetelli Kantosu
41665
Saçlar Perişan Kantosu
65
41848
Sancak Marşı
41852
Asker Marşı
66
41502
Deveci Kantosu
41501
Oğlan Yaylı Kız Yaylı Kantosu
67
41900
Yeni Mavili
41685
Felek Bana Neler Etti Kantosu
68
41884-1
Sabâ Şarkı - Bana Gayrı Karışma
41973
Şehnâz Kanto - Gönül Durmaz
69
41942
Külhan Beyi Kantosu
41709
Kara Gözlüm Güzelim Kantosu
70
41946
Küçük Asker Marşı
41855
On Temmuz Marşı
71
41550
Elmalı Kantosu
41593
Kanarya Kantosu
72
41554
Dügâh Gazel
41518
Süvâri Kayalar Marşı

Meşhur Düetocu Küçük Ali ve Gözlüklü Mari Hanım Tarafından Karşılıklı Verilen Düetolar.
73
41832
Urfa Şarkısı
41620
Eğin Havası
74
41837
Aydın Zeybek Havası
41834
Laz Havası
75
41838
Türkmen Kantosu
41836
Tiyatro Kantosu
76
41835
Sürmene Laz Havası
41833
Acem Kantosu

Şehrimizin En Mühim Kantocusu Hanende Kazım Bey’in Okuduğu Parçalardan
77
41578
Kalenderim Arkadaş Kantosu
41599
Arabacı Gayrar ? Kantosu
78
41708
Hüzzâm Kanto - Şem’i Hüsnün
41577
Yeni Kaynana Kantosu
79
41579
Ah Felek Niçün Gücendin Bana
41582
Felek Yar Olmayor Kantosu
80
41581
Yeni – Oğlanlı Deveci Kantosu
41576
Yeni - Uç Baba Torik Kantosu
81
41587
Küp Kantosu
41580
Hovardalar Aşkına - Yeni Kanto
82
41585
Deveci Kantosu Oğlanlı
41588
Sana Vardır Bir Sözüm Kantosu
83
41659
Ferahnâk Şarkı - Gülmeli
41694
Ferahnâk Gazel - Hafız Yaşar

Destancı-ı Meşhur Çeşmemeydanlı İbrahim Efendi’nin Okuduğu Parçalar
84
41676
Trablusgarp Destanı
41675
Bingazi Destanı
85
31912
Tulumbacıların Destanı
41690
Semai
86
61689
Yıldız Havası Koşma
41673
Hüsameddin Bey’in Destanı

Muhtelif Şarkı, Gazel, Kantolardan
87
41637
Rast Gazel Yeni Usul - Şevket Bey
41638
Sabâ Gazel Yeni Usul - Şevket Bey
88
41806
Kesik Kerem Naziresi - Müstear Bey
41879
A Benim Gözümün Nuru - Hafız Yaşar Bey
89
41612
Niçün Gücendin Bana Şarkısı - Müstear Bey
41684
Hicâz Şarkı - Zülf-i Zer Narine Hafız Yaşar Bey 2
90
41913
Sivastopol Şarkısı - Ali Bey
41914
Sultan Aziz’in Şarkısı
91
41615
Hüzzâm Kanto - Mahzun Gönül - Müstear Bey
41647
Bestenigar Şarkı - İstedin de Gönlümü - Müstear Bey
92
41511
Kranet ile Çiftetelli l - Mehmet Efendi
41590
Karakaşlı Penbe Derler Bana - Kazım Bey
93
41667
Edirne Şarkısı - Hafız İsmail Efendi
41608
Yakdın Beni Ah Nihayet Kantosu - Hafız İsmail Efendi
94
41616
Çık Derim Cana Şarkısı - Müstear Bey
41591
İnam Eyle Ol Yari Kantosu - Kazım Bey
95
41626
Uşşak Gazel - Şevket Bey
41773
Nihâvend Şarkı Ah Ne Olaydı - Hafız Yaşar Bey
96
41519
Nihâvend Kanto - Bu Gün Dil Divaneden - Hafız Yaşar Bey
41516
Bir Fındıkçı Yare Gönül Verdim - Hafız Yaşar Bey
97
41623
Kastamonulu Kantosu - Müstear Bey
41605
Konyalı Kantosu - Müstear Bey

Enderunlu Meddah Mehmed ve Mudhik-i Şehir Süruri Efendilerin En Gülünçlü Parçalarından
98
41680
Hokkabaz Oynatması - Muhavereli
41179
Merhum Pehlivan Kara Ahmed’in Avrupa’dan Teehhül Etmesi ve Validesiyle Muhaveresi
99
41682
Kastamonulu Helvacılardan Birinin Beyoğlu’nda Eğlenmesi
41811
Bir Konakta Aşçıbaşının Sergüzeşti
100
41785
Bir Muhacirin Anadolu’da Seyahati
41734
Kaval ile Safranbolu Havası
101
41681
İhtiyarın Torununa Nenni Söylemesi
41937
İstanbul Yangını
102
41869
Muhacirin Katib Salih'i Takliden Karagöz Oynatması
41902
Berlin Sefirinin Aşçısı ile Arabacısının Berlin’de Hayvanât-ı Vahşiye Bahçesinde Gezmeleri ve Yabâni Hayvanâtın Sadâları
103
41870
İstanbul Mahalle Kahvesinde Mebus İntihâbı
41810
Meclis-i Mebusanın İlk Defa Dağıtılması
104
41669
Cülûs-ı Hümayunda Tulumbacıların Balıkçı Kayığıyla Kağıdhane’ye Gidişleri
41670
Serhoşların Meyhanede Eğlenmeleri

Mersiyehan-ı Şehir Şevket Bey’in
105
41633
Kerbela Vakası Mersiyesi
41632
Kerbela Vakası Mersiyesi
106
41640
Yatsu Ezanı
41641
Yatsu Salat-ı Şerife

Eğin Hanendelerinden Eğinli Meşhur Mustafa Efendi Tarafından
107
41697
Eğin Havası - Bağlar Kızlar Şarkısı
41671
Eğin Havası - Gurbet Şarkısı
108
41697
Eğin Havası - Gelin Şarkısı
41698-1
Eğin Havası - Asker Şarkısı
109
41695
Eğin Havası - Muharebe Şarkısı
41678
Urfa Ağzı Şarkı

Zurnacı-i Meşhur Arap Mehmet Tarafından
110
41828
Zurna ile Kağıdhane Havası
41743
Zurna ile Gülüş
111
41742
Zurna ile Rast Taksim
41829
Edirne Havası
112
41827
Zurna ile Sabâ Taksim
41700
Köçekçe Bülbül Olsam - Hafız Yaşar Bey
113
41740
Zurna ile Çiftetelli
41703
Köçekçe Karşuyakada - Hafız Yaşar Bey

Erzurumlu Kürd Memo Ağa Tarafından
114
41821
Kürdçe Yayla Havası
41831
Kürdçe Ali Paşa Şarkısı
115
41818
Kürdçe Beğler Şarkısı
41822
Kürdçe Cerid Havası

En Meşhur Sazendelerimiz Tarafından Yapılan Parçalardan
116
41564
Oyun Havası - Ud, Keman, Kanun, Kranet
41570
Zeybek Havası - Ud, Keman, Kanun, Kranet
117
41509
Uşşak Saz Semaisi - Ney, Ud, Keman, Kanun, Kranet
41531
Ud Taksimi - Ordulu
118
41563
Harb Oyun Havası - Ney, Ud, Keman
41678
İzmir Havası - Ney, Ud, Keman
119
41572
Macar Havası - Ney, Ud, Keman
41571
Ulah Oyun Havası - Kanun, Ud, Keman
120
41614
Acem Kantosu - Müstear Bey
41688
Kesik Kerem – Hafız Yaşar Bey